Ortodonti
Ortodontik Tedavi
Ortodonti dişlerin çapraşıklıkları, çene kemiklerinin birbirleri ve kafa kemikleri ile ilişkisini inceleyen ve bunlara bağlı mevcut problemlerin teşhisini koyan bilim dalıdır. Ortodontik tedavi de bu sistemde oluşan bozuklukları tedavi etme şeklidir.
Ortodontik tedavi ile dişlerdeki çapraşıklıklar ve aralıklar kolayca düzeltilip, doğru ve sağlıklı bir gülümseme elde edilebilir.
Neden çapraşıklık oluyor?
Ortodontik bozuklukların nedenlerinde kalıtımsal faktörlerin rolü olduğu gibi etken daha çok çevresel faktörlerdir. Çapraşıklıklar kalıtımsal gerçek yer darlıklarına bağlı olabildikleri gibi tamamen çevresel faktörler sebebiyle de olabilirler. Ağız hijyeninin aksatılması sebebiyle süt dişlerinde oluşan çürükler ve erken süt dişi kayıplarına bağlı oluşan yer kayıpları sebebiyle dişler sürmesi gereken yerleren farklı yerlerde sürer. Bu sebeple de çapraşıklık ve kapanış bozuklıkları oluşur.
Ayrıca ağız solunumu yapmak, parmak emmek, dudak veya dil emmek, tırnak ısırmak, kalem ısırmak, uzun süre biberon ve emzik kullanmak gibi alışkanlıkların uzun süreler devam etmesi de kalıcı iskeletsel problemlere yol açar. Bununla beraber çocuklarda sık görülen bademcik, geniz eti sorunları da zamanında müdahale edilmezse çene yüz sisteminde kalıcı bozukluklara neden olmaktadır.
Çocuğunuzda dişlerin düzgün sıralanmaması veya çeneler arasındaki ilişkide bir bozukluk olduğundan şüphelenilmesi durumunda, çocuğunuzun ağız içi yapıları, dişleri, çene kasları ve çene eklemleri muayene edilecek ve bulgular kaydedilecektir. Yine gerekli görüldüğünde bilginiz dahilinde baş, eklem ve diş röntgen filmleri alınacak ve fotoğrafları çekilecektir. Bu kayıtlar klinik takip süresince rutin olarak alınmaktadır. Bu kayıtlar ileride tekrar incelenerek doğru tanı konulmasına yardımcı olacaktır.
Müteharrik (Hareketli) Ortodontik Tedavi
Diş, çene ve yüz yapılarındaki bozuklukları biyolojik sınırlar içerisinde düzeltebilmek için hareketli ortodontik apareylerin 6ay-3 yıl boyunca kullanılması gerekmektedir. Uygulanan tedavinin şekline göre belirli aralıklarla kontrol randevularına gelmeniz gerekmektedir. Müteharrik (Hareketli) aparey kullanımı sırasında ve sonrasında oluşabilecek problemler:
1) Apareyin kullanımı: Hareketli apareyin tipine bağlı olarak tüm gün, gece kullanım veya yemeklerde apareyin çıkarılması gerekebilir. Hekiminiz en uygun kullanım şeklini size açıklayacaktır.
2) Ağrı, basınç hissi: Hareketli apareylerin elemanları dişlere yerleştirildiğinde ilk 1-2 gün ağrı olabilir ve çocuğunuzun günlük fonksiyonlarını etkileyebilir. Ayrıca randevularda tellerin aktivasyonu sonucu dişlerde hassasiyet ve ağrı olması normaldir. Vidalı bir aparey söz konusu ise vidanın her çevrilmesi sonucu dişlerinizde oluşacak basınç hissi normaldir ve 1-2 gün içinde azalıp kaybolacaktır. Bunun dışında devamlı ve artan bir ağrı durumunda ya da batan, vuran, acıtan bir problemle karşılaştığınızda hekiminize telefonla başvurunuz.
3) Apareyin takıldığı ilk gün çocuğunuzun konuşmasında bozukluk oluşabilir. Bu durum en fazla 1 hafta süren geçici bir dönemdir. Bu zaman diliminde sesli olarak okumak ve bol konuşmak bu süreci kısaltacaktır. Apareyin takıldığı ilk birkaç gün tükürük salgısındaki artma ve tükürme isteği normaldir. Aparey kullanımına devam ediniz.
4)a- Tedavi boyunca ağız temizliğine dikkat edilmez, dişler düzenli bir şekilde fırçalanmazsa dişlerde renk değişiklikleri ve çürükler oluşabilmektedir.
b- Apareyin temizliği dişlerin ve yumuşak dokuların (dişeti, damak, dudak) sağlığı açısından önemlidir. Uygun temizlik yapılmadığında yumuşak doku zedelenmeleri ve çeşitli enfeksiyonlar gözlenebilir. Bu nedenle her yemekten sonra çocuğunuzun dişleriyle birlikte apareyini de akrilik kısmından tutarak hekiminizin önerdiği şekilde fırçalaması gerekir.
5) Uygulanan hareketli apareyler akril denen kimyasal maddeden yapılmaktadır. Çok nadir de olsa bu maddeye karşı alerji gelişebilir. Bu durumda hemen hekiminize başvurunuz.
6) Sakınılması gereken gıda maddeleri: Hareketli aparey kullanılması sırasında erik, fındık, ceviz gibi sert yiyecekler,sakız gibi yapışkan maddeler, apareyin kırılmasına ve yapısının bozulmasına neden olmaktadır. Tedavi boyunca bu gibi gıdalardan uzak durulması tedavinin seyri bakımından çok önemlidir. Bu konuda hekiminize yardımcı olacağınızı düşünüyor ve teşekkür ediyoruz.
7) Hareketli apareylerle tedavi sonrasında gerekli durumlarda farklı tedavilere geçilip geçilmeyeceği konusunda hekiminiz sizi bilgilendirecektir.
8) Apareyin kırılması kaybolması durumunda yeni bir aparey için belirli bir ücret ödemeniz gerekebilir. Bunun dışında, tedaviniz süresince hekiminizin uygun gördüğü durumlarda apareyinizin yenilenmesi gerekebilmektedir.
9) Hasta uyumu: Tedavinin devamlılığından hasta birebir sorumludur. Hekiminizle işbirliği içinde olmanız ve sizden isteneni yapmanız çocuğunuzun tedavisini kolaylaştıracak ve kısaltacaktır. Bu konuda hekiminize yardımcı olmazsanız tedavinizin ilerlemesinden ve herhangi bir gelişme kaydedilememesinden hekiminiz sorumlu değildir.
Sabit Ortodontik Tedavi
Diş, çene ve yüz yapılarındaki bozuklukların biyolojik sınırlar içerisinde düzeltilmesini sağlamak için sabit tedavi olarak adlandırılan ortodontik apareylerin yaklaşık 3 yıl boyunca kullanılması ve ardından müteharrik tedavi adı verilen hareketli apareylerin kullanılıp tedaviye devam edilmesi gerekmektedir. Sabit ve müteharrik apareyler kliniğimizde rutin olarak kullanılan ortodontik tedavi yöntemidir. Uygulanan tedavinin şekline göre belirli aralıklarla kontrol randevularına gelmeniz gerekmektedir. Sabit aparey kullanımı sırasında ve sonrasında oluşabilecek problemler:
A) Ağrı: Dişlere yerleştirilen braketlere (ortodontik parçalar) uygulanan kuvvetler ilk 1-2 hafta oldukça ağrılı olabilmekte ve günlük fonksiyonları etkileyebilmektedir. Ayrıca randevularda tellerin aktivasyonu sonucu 1-2 gün dişlerde hassasiyet ve ağrı olması normaldir. Bunun dışında devamlı ve artan bir ağrı durumunda ya da batan, vuran, acıtan bir problemle karşılaştığınızda hekiminize telefonla başvurunuz.
B) Ağız bakımı: Ortodontik tedavide ağız bakımı çok önemlidir. Dişlerin üzerine yapıştırılan braketler, gıda tutulumunu arttırmakta ve bunun neticesinde dişlerin üzerinde daha kolay bir şekilde eklenti ve yiyecek birikmektedir. Tedavi boyunca ağız temizliğine dikkat edilmez ve dişler düzenli bir şekilde fırçalanmazsa dişlerde renk değişiklikleri ve çürükler oluşabilmektedir. Ayrıca dişetlerinde büyüme, kanama ve iltihapla kendini gösteren ve kemik kaybına varabilen diş eti problemleri oluşabilmektedir. Bunların neticesinde çocuğunuz dişlerinden bir veya bir kaçını kaybedebilir. Bunlara ek olarak ağız kokusu şikâyetiyle karşılaşabilirsiniz. Ortodontik tedavi boyunca dişlerin temizliğinden ve hijyen eksikliğine bağlı olarak gelişebilecek problemlerden hastanın kendisi ve ebeveyni sorumludur. Bazı hassas bünyelerde kızarıklık, döküntü, şişlik gibi alerjik reaksiyonlar ağızda veya vücutta görülebilir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda en kısa sürede hekiminize ulaşmanız gerekmektedir.
C) Sakınılması gereken gıda maddeleri: Sabit tedavi boyunca hekiminiz sizden bir takım gıdalardan uzak durmanızı isteyebilir. Asidik gazlı içecekler, dişlerin çürümesini kolaylaştırmakta ve renk değişikliğine neden olmaktadırlar. Ayrıca dişlere yapıştırılan parçaların kopmasına da yol açabilirler. Erik, fındık, ceviz gibi sert yiyecekler ve sakız gibi yapışkan maddeler de braketlerin kırılmasına ve kopmasına neden olmaktadır. Tedavi boyunca bu gibi gıdalardan uzak durmanız tedavinin seyri bakımından çok önemlidir.
D) Hastanın uyumu: Sabit tedavide tedavinin devamlılığından hasta birebir sorumludur. Hekiminiz sizden tedavinin değişik zamanlarında takılıp çıkarılabilen birtakım yardımcı ortodontik cihaz ve elemanların kullanımını isteyebilir. Bu durumda hekiminizle işbirliği içinde olmanız ve sizden isteneni yapmanız tedaviyi kolaylaştıracak ve kısaltacaktır. Bu konuda hekiminize yardımcı olmazsanız tedavinin ilerlememesinden ve herhangi bir gelişme kaydedilememesinden hekiminiz sorumlu değildir. Tedavinin ilerleyişi sırasında ortaya çıkabilecek sorun ve problemler katılımcının/hastanın kendisine ya da ebeveyni/sorumlusuna anlatılacaktır.
Sık Sorulan Sorular
Ortodontide ideal yaş nedir?
Genellikle dişsel bozuklukların tedavisi için ideal yaş süt dişlerinin değişiminin tamamlanmak üzere olduğu, köpek dişlerinin değişim zamanı olan 10-12 yaş civarıdır. Ancak bazı çeneleri ilgilendiren problemlerde ve kötü alışkanlıkların bırakılmasında erken tedavi büyük önem taşır. O yüzden fissür koruyucuların uygulandığı 6-7 yaş civarında diş hekiminizden bir ortodontist konsültasyonu mutlaka istemelisiniz.
Ortodontik tedaviye ihtiyacım olduğunu nasıl anlayacağım?
İlk ortodontik kontrol ortodontist tarafından sürekli dişlenmenin başladığı 6-7 yaşlarında yapılır. Daha sonraki kontrolleriniz dişhekiminiz tarafından yapılacaktır. 10-12 yaş civarında hekiminiz gerek görürse tekrar ortodontist konsültasyonu isteyebilir. Ayrıca erişken yaşlarda bile gerekli olan durumlarda protetik tedaviye yardım amaçlı veya estetik amaçlı ortodontik tedavi yapılabilir.
Ortodontik tedavim ne kadar sürer?
Aktif tedavi ortalama 1,5-2 yıl sürer. Ancak zaman tedavinin şekline, hastanın yaşına, kooperasyonuna göre değişir. Daha kısa olduğu gibi daha uzunda olabilir.
Randevularım uzun sürer mi? Ne sıklıkla geleceğim?
Kayıtlarınızın alınacağı ve braketlerinizin takılacağı ilk bir iki randevu bir saat kadar sürebilir. Daha sonraki randevularınız 3 -4 haftada bir olacaktır ve braket kopması veya tel kırılması olmadığı sürece 15 dk ile yarım saat arasında sürer.
Tellerim görünecek mi?
Sabit ortodontik tedavinin ana elemanı brakettir. Braketlerin metal, plastik ve porselen tipte olanları vardır ve dişlerin mine yüzeyine yapıştırılır. Ayrıca dil tarafından uygulanan braketler ve takılıp çıkarılabilen şeffaf plaklarla da tedavi yapılabilmektedir. Tedavi sırasında özellikle büyüme gelişimin aktif olduğu erken yaşlarda, çene kemiğine yönelik kuvvetler ile iskeletsel hareket elde etmek için, ortopedik aygıtlar (ağız dışı apareyler) kullanılabilir.
Teller takılırken acır mı, dişime yada bana zarar verir mi?
Braketler dişinizin üzerine özel bir yapıştırıcı ile yapıştırılır ve hiç acıtmaz. İlk takıldıkları birkaç günde dudak ve yanak içinde bazı yumuşak doku yaralanmaları yapabilir ama bu geçicidir.
Ortodontik tedavi sırasında diş çürüme riski artar, bu nedenle braketler arasında besin artığının birikmemesi çok önemlidir. Her yemek sonrası dişler ve braket araları mutlaka temizlenmelidir.
Ortodontik bozukluğu engellemek için ne yapabiliriz?
Aile, çevresel faktörleri engelleyebilir yada en aza indirebilir. En başta periyodik bir diş kontrolü şarttır. Süt dişlenmesinden itibaren düzenli flor tatbiki ve sürekli azı dişlerine koruyucu uygulanması gereklidir. Ayrıca erken çekilmek zorunda kalan süt dişlerinin de sürekli dişler sürene kadar yerlerinin korunması ve bunun için de yer tutucu yapılması gerekmektedir.
Parmak emmek, uzun süreli biberon kullanmak, ağız solunumu yapmak gibi kötü alışkanlıklardan da çocukları en geç 4 yaşına kadar vazgeçirmek gerekir. Bu yaştan sonra çene yüz gelişimindeki bozukluklar kalıcı olmaktadır.
Aile veya dişhekimi, çenede ve dişlerde herhangi bir bozukluktan şüphelendiğinde mutlaka bir ortodontist tarafından değerlendirilmesinde fayda vardır.
Diş çektirmem gerekir mi?
Çok çapraşıklık olan ağızlarda yer sağlamak amacıyla sürekli dişlerden çekim yapılabilir.